تابناک:دکتر محسن رضایی در اولین نشست منصورون در سال 1387 بر جمع آوری مؤلفه‌های «دانش ضمنی» و «معرفت تجربی» منصورون تأکید و با اظهار نگرانی از برخی انحرافهای احتمالی، افزود: دیگران مرتب اندیشه‌های تکراری را در قالب تولیدات فکری جدید به جامعه منتقل می‌کنند. اگر یک زمان، خطر انجمن حجتیه را داشتیم، حالا ممکن است یک انجمن حجتیه جدید یا نئو حجتیه شکل بگیرد. اگر در یک زمان خطر منافقین را داشتیم، فردا ممکن است مشکل دیگری از همان جنس با مختصات و شناسنامه دیگری شکل بگیرد.

رضایی با اشاره به نیاز جوامع به اندیشه‌سازی مداوم، گفت: جامعه ما هم بدون تولید اندیشه‌های مبنایی جدید، امتداد نخواهد داشت. جامعه این نیاز خودش را برآورده می‌کند. اگر آب پاک در اختیارش نباشد، به ناچار از هر آبی که در دسترسش باشد، استفاده می‌کند.

وی در ادامه به تفکر و هویت فرهنگی مذهبی منصورون اشاره کرد و آن را یک موهبت الهی دانست و تأکید کرد: تفکر و هویت فرهنگی که در اعضای منصورون شکل گرفت، یک پدیده الهی بود. اگرچه تک‌تک ما در دستیابی به این فضا مؤثر بودیم و شهدای گروه هم بیش از همه ما در این باره مؤثر بودند ولی نهایتاً این لطف پروردگار و عنایت حضرت ولی عصر (عج) بود که مایه هدایت یک عده جوان کم سن و سال در کوران انحرافات فکری و فرهنگی شد. چون شدت انحراف‌ها به گونه‌ای بود که بعضی بزرگان دینی و فرهنگی هم سقوط می‌کردند و نمی‌توانستند راه صحیح را از راه ناصحیح تشخیص دهند.

وی بر ضرورت استفاده از الگوی تولید فکر و هویت اسلامی در منصورون تأکید کرد و افزود: اندیشه‌ای که در کوران انحرافها از یک چنین امتحان بزرگی بیرون آمده است، اندیشه ارزشمندی است که مؤلفه‌های آن برای انتقال به نسل سوم انقلاب باید جمع آوری و تبیین شود.

وی افزود: تبیین فکر و هویت منصورون هم از نظر تاریخی و هم از نظر کاربرد امروزی اهمیت دارد. فکر و هویت منصورون از طریق آموزش یکطرفه و متون آموزشی تدوین یافته منتقل نمی‌شد بلکه نوعی یادگیری فعال و مشارکتی بود. افراد قرآن و متون مطمئن مذهبی را می‌خواندند و در حصن‌ها مباحثه می‌کردند و به این ترتیب نوعی «دانش ضمنی» یا «معرفت تجربی» فردی و جمعی شکل می‌گرفت.

رضایی تأکید کرد: این معرفت تجربی، شاکله و مبنا داشت و این طور نبود که مجموعه‌ای از گزاره‌ها و آموزه‌های نامتجانس بتوانند در کنار هم قرار گیرند.

وی با بیان خاطره‌ای از شهید غلامحسین صفاتی دزفولی در مورد دغدغه مذهبی برای پیدا کردن راه هدایت و اجتناب از ادبیات سیاسی منافقین گفت: اخیراً در نامه‌ای که برای رهبر معظم انقلاب نوشته ام، ماجرای شهید غلامحسین را توضیح داده ام که همیشه به نفرات زیرشاخه خود در منصورون می‌گفت «مواظب گفته‌های من باشید. من چند وقت در میان اینها (مجاهدین خلق) بوده ام. مبادا تأثیر ناخواسته‌ای از آن زمان در من مانده باشد و به شما منتقل شود».

وی اظهار داشت: این صحبت شهید غلامحسین علاوه بر این که نمود اوج تقوای سیاسی او بود، بیانگر یک رهیافت هویتی به فرهنگ است که می‌تواند جانشین برخی نگاه‌های مرسوم شود و بخشی از مشکلات ما را در حوزه فرهنگ حل کند.

وی با تلاوت آیه شریفه « یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمة»، الگوی هویتی و فرهنگی منصورون را برگرفته از این آیه دانست و گفت: در الگویی که در منصورون پیاده شد، اولاً تعلیم از تزکیه جدا نبود و این دو، دو مقوله جداگانه نبودند. ثانیاً جزوه عقیدتی خاصی مبنای آموزش عقیدتی تشکیلاتی نبود. قرآن و متون مطمئن مذهبی خوانده می‌شد و دوستان با هم مباحثه می‌کردند و یادگیری در یک فرآیند مشارکتی و تجربی اتفاق می‌افتاد نه آموزش‌های یک طرفه تشکیلاتی، و همین مسأله خطر انحراف را کم می‌کرد.

رضایی از عواملی همچون انس با قرآن، روزه داری حداقل دو روز در هفته و شب زنده داری به عنوان تضمین‌های اخلاقی برای الگوی یادگیری فعال نام برد و تأکید کرد: البته بسیاری از این کارهای مذهبی را منافقین هم انجام می‌دادند ولی چون تشکیلات سلطه زیادی در همه چیز حتی اعتقادات و اخلاقیات آنها داشت، تأثیر آن کارها را از بین می‌برد و انحراف ایجاد می‌کرد.

وی با اشاره به یکی از انحرافات تشکیلاتی منافقین به نام «انتقاد از خود» گفت: حقیقتاً انتقاد از خود یک پدیده وحشتناک در منافقین بود که سلطه عجیبی برای سلسله مراتب تشکیلاتی ایجاد می‌کرد. ما در گروه منصورون این نوع خودسازی را نداشتیم. می‌گفتیم معنی ندارد که سلسله مراتب تشکیلات، عضو گروه را مجبور کند به بهانه انتقاد از خود و خودسازی بیاید آبرو و حیثیت خود را جلوی دیگران بریزد.

وی افزود: بدون این که یک استاد اخلاق برجسته یا یک شخص خاصی به ما بگوید، از این انحراف جلوگیری کردیم چون به این نتیجه رسیده بودیم که در خودسازی اسلامی، در عین مراقبت از خود و انتقاد از خود، حریم خصوصی اعضای گروه باید حفظ شود و سلسه مرتب تشکیلاتی نباید روی اعتقادات و اخلاقیات اعضای گروه تسلط زیادی پیدا کند. در خودسازی تشکیلاتی ضمن این که نفسانیت‌ها کنترل می‌شود، نباید فردیت انسان را که ضامن ارتباط فطری او با پروردگار متعال است، از او گرفته شود.

رضایی در پایان سخنان خود گفت: اگر امکان ارائه یک تبیین تئوریک دقیق از معرفت شناسی منصورون را نداریم، می‌توان با جمع آوری سیستماتیک مؤلفه‌های این فکر و هویت، چارچوبه‌ها را تا حدی منظم و منتقل کرد تا شیوه‌های زندگی کردن، فکر کردن و رفتار کردن منصورون برای نسل سوم انقلاب اسلامی تبیین شود.