ایران اکونومیست:علی عسکری عضو کارگروه تدوین طرح تحول اقتصادی در تشریح تازه ترین تصمیمات دولت برای پرداخت نقدی حدود 90 هزار میلیارد تومان یارانه از نیمه دوم امسال گفت: ده دهک کشور به سه گروه درآمدی تقسیم می شوند که به هر گروه یارانه نقدی متفاوتی پرداخت خواهد شد.
علی عسکری مشاور برقعی معاون برنامه ریزی رئیس جمهوری در گفت‌وگو با فارس ضمن تشریح ابعاد طرح تحول اقتصادی، با بیان اینکه یکی از مهمترین اقداماتی که در این قالب انجام خواهد شد، بحث هدفمند کردن و نقدی کردن یارانه‌ها است، اظهار داشت: در قالب این طرح حدود 90 هزار میلیارد تومان یارانه از کالاها برداشته شده و با شیوه‌هایی مناسب بین مردم بازتوزیع خواهد شد.
وی تفاوت این طرح را باطرحهای مشابه قبلی که در دولتهای گذشته مطرح شده بود، بازتوزیع درآمدها عنوان کرد و گفت: مسلما در نتیجه اصلاحات اقتصادی و حذف یارانه‌ها یک جهش قیمتی در اقتصاد رخ خواهد داد که البته نمی‌توان از آن به عنوان تورم یاد کرد. ولی مردم باید مطمئن باشند که به واسطه پرداختهای انتقالی که از سوی دولت انجام خواهد شد، جبرانهای لازم برای آنها صورت می‌گیرد.
عضو کارگروه تدوین طرح تحولات اقتصادی البته از بیان رقم دقیقی از میزان پرداختهای انتقالی به مردم خودداری کرد و اعلام آن را به زمان اتمام بررسی‌ها و آنالیزهایی که در حال انجام است موکول کرد.
وی همچنین یکی دیگر از اتفاقات مهمی که در نتیجه هدفمند کردن یارانه‌ها رخ خواهد داد را افزایش کارایی در تولید و مصرف دانست.
مشروح این گفت‌وگو را در ذیل می‌خوانید:
یکی از مباحث مهم در طرح تحول اقتصادی، بحث نقدی کردن و هدفمند کردن یارانه‌هاست. مسلماً از سالها پیش چنین ایده‌هایی وجود داشته و کارشناسان برای اجرای عدالت در پرداخت یارانه‌ها تأکید داشته‌اند.
در این شرایط سؤالهایی از قبیل اینکه نحوه توزیع این وجوه چگونه خواهد بود و آیا در پرداختهایی که صورت می‌گیرد دهکهای مختلف درآمدی و میزان استفاده از آنها از کالاهای مختلف مورد توجه قرار گرفته است یا خیر؟
عسکری: سؤالاتی که جنابعالی مطرح کردید جزو سؤالاتی است که از جلسات اول این طرح در کمیته‌های کاری مطرح بود و یکی از دغدغه‌های جدی دست اندرکاران بود.
طرحی که به عنوان اصلاحات اقتصادی مطرح شده یک بخش آن بحث هدفمند کردن یارانه‌هاست که در دو بخش حاملهای انرژی اعم از فرآورده‌های نفتی به اضافه برق است و بخش دیگر این کار مربطو به سایر بسته‌های مطرح در طرح اصلاحات اقتصادی است که اگر جهت‌گیری اصلی و اولیه این طرح بحث هدفمند کردن یارانه‌ها باشد، در صورت پشتیبانی نشدن توسط سایر بسته‌ها، نتیجه مطلوب حاصل نخواهد شد.
این طرح به عنوان چند بسته اصلی و مکمل در کنار هم قرار گرفته است بحث هدفمند کردن یارانه‌ها نیز بحث جدیدی نیست. در برنامه‌های دوم، سوم و چهارم توسعه جزو نیات دولتها بوده که این کار را شروع کرده و به نتیجه برسانند ولی عملاً اتفاق جدیدی در آن نیفتاده است. شاید در آن زمان بیشتر بحث هدفمند کردن یارانه‌ها در کالاهای اساسی در قالب کالا برگها بوده ولی الآن بحث حاملهای انرژی و کالاهای اساسی و سایر نهادهایی که به عنوان یارانه در اختیار جامعه قرار می‌گیرد است و یک نگاه همه جانبه در مورد آن وجود دارد. اصلا بحث حذف کردن یارانه مطرح نیست. تأکید می‌کنم که این طرح بحث این است که این یارانه را چگونه می‌توان در اقتصاد توزیع کرد که کارایی لازم را در اقتصاد تحصیل کنیم و به طور همزمان عدالت را در جامعه جاری ساخت به نحوی که عاملین اقتصاد بدانند که با اجرای این طرح کارایی مصرف و تولید آنها بالا خواهد رفت.
بنابراین بحث هدفمند کردن یارانه‌ها با بسته‌های مکمل آن که شامل اصلاحات سیستم بانکی، مالیاتها _ بواسطه اینکه ممکن است پایه‌های مالیاتی و درصد مالیات بر حقوق و دستمزد تغییر کند _، گمرکات _ به لحاظ اینکه بسیاری از کالاها از مسیر گمرکات می‌آید و به لحاظ تعدیل حمایتهایی که دولت می‌کند ممکن است تعرفه‌ها تغییر کند، بحث قاچاق نیز با افزایش کنترلها جدی‌تر گرفته شود _، بحث شبکه توزیع _ با این شبکه توزیع بین تولید کننده و مصرف کننده فاصله زیادی است و باید برای کارآمدی این شبکه کار جدی صورت گیرد _، از همه مهمتر میزان بهره‌وری در اقتصاد است که شاید در اقتصاد کشور ما کمتر به این موضوع پرداخته شده است.
خیلی از کشورهای توسعه‌یافته بیشتر رشد اقتصادی خود را در دهه‌های اخیر از محل افزایش بهره‌وری تحصیل کرده‌اند و با بهره‌برداری درست از سرمایه‌های فیزیکی موجود توانسته‌اند رشد اقتصادی بالاتری را تجربه کنند به نحوی که می‌توان گفت بیش از 50 درصد از رشد اقتصادی این کشورها از محل بهره‌وری حاصل شده است.
در این طرح نیز به شاخص بهره‌وری توجه جدی شده است و باید به این شاخص به عنوان یک شاه‌کلید در تمام اجزاء اقتصاد مورد توجه قرار گیرد.
در بحث هدفمند کردن یارانه‌ها شیوه‌های مختلفی برای توزیع کالاها مطرح و بر لزوم تجدید نظر در مورد شیوه فعلی تاکید شد. یکی از شیوه‌های مورد توافق شیوه نقدی کردن است و البته در این شیوه گروههای ذینفع به طبقات مختلف تقسیم خواهند شد. در ده دهک درآمدی جامعه با پیش فرض فعلی این دهکها به سه خوشه تقسیم می‌شوند.
4 دهک اول در خوشه اول، 3 دهک دوم در خوشه دوم و 3 دهک آخر در خوشه سوم و البته گروه آخر ممکن است کمتر از یارانه‌ها برخوردار شوند ولی گروههای اول و دوم، گروههای هدف این طرح هستند و به میزان بیشتری از یارانه‌ها برخوردار خواهند شد.
در شروع طرح همه دهکها تحت پوشش قرار خواهند گرفت ولی میزان پوشش یک مقدار متفاوت است. در فرایندهای بعدی که شناسایی خانوارها و افراد تکمیل شود و ممکن است تا دو یا سه سال طول بکشد تعادلها به سمت طبیعی برمی‌گردد و گروههای آسیب‌پذیر به نسبت گروههای ثروتمند از پوشش حمایتی بیشتری برخوردار می‌شوند. البته در مرحله اول هم این تفاوت در بین سه خوشه وجود خواهد داشت ولی دامنه آن خیلی وسیع نیست چون قصد داریم همه گروههای جامعه را وارد این خوشه‌ها کرده و شرایط خانوارها را در یک آنالیز کلی در کشور شناسایی کنیم.
در همین راستا یک طرح شناسایی اقتصادی خانوارها با همکاری مرکز آمار ایران در کارگروه تصویب شده و از اواسط تیرماه مرکز آمار کار میدانی خود را آغاز خواهد کرد و امیدواریم با همکاری خانوارها امکان شناسایی پایه‌ای برای دولت فراهم شود. البته اطلاعات تکمیلی‌تری هم از طریق سایر پایگاههای اطلاعاتی در دسترس دولت قرار گرفته که اطلاعات ارائه شده توسط خانوارها با آن کنترل شده و طبقه‌بندی خانواده‌ها در مرحله اول با اطمینان بیشتری انجام خواهد شد.
البته کار هنوز ادامه دارد و از الان در حال ورود به مرحله جدی کار و اجزاء آن هستیم. قالبهای کلی مشخص شده و چارچوب بخشی از اجزاء مشخص شده است. در حال حاضر در حال برآورد فعالیتهای خرد هستیم تا در ماههای باقیمانده طراحی تمام اجزاء صورت گیرد. کارگروه هفته‌ای چهارروز و با جلساتی حدود 4 ساعت به صورت فشرده در حال تدوین این فعالیتها است.
شما فرمودید شاید در دو سال اول تفاوت محسوسی بین سه گروه نباشد. آیا برآورد خاصی از سهم آن کالاهایی که یارانه آنها حذف می‌شود در سبد مصرفی هریک از این گروهها دارید؟ چرا که ممکن است توزیع یارانه‌ها نسبتا برابر باشد ولی هزینه‌هایی که هریک از این گروهها متحمل می‌شوند پس از اجرای طرح تحول احتمالا متفاوت خواهد بود.
عسکری: شاید کار وسیعی که در این طرح انجام شد به خصوص در بحث هدفمند کردن یارانه‌ها و تعیین ابعاد این کار بود. همین طرح هدفمند کردن یارانه‌ها اطلاعات پشتیبانی که جمعبندی شد و در کارگروه بحث و در ستاد نهایی شد بیش از 700 اسلاید است که اطلاعات وسیعی در دامنه‌های مختلف، گروههای درآمدی مختلف و کالاهای مختلف بر اساس مقیاسهای سالانه و ماهانه اطلاعات جزء به جزء مورد بررسی قرار گرفت. همچنین سهم خانوارها و دهکهای مختلف از هزینه‌ها به چه وضعی است به این معنی که در دهکهای پایین فشارها بر کدام کالاها و در دهکهای بالا بر کدام کالاها است به ریز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و همین اطلاعات پشتیبانی غنی فراهم کرد که امکان دنبال کردن جدی‌تر کار را بوجود آورد.
بنابراین یک کار وسیع در خصوص جمع‌آوری و جمعبندی اطلاعات صورت گرفت و نتیجه کاری که تا این لحظه بدست آمده نتیجه همین اقدامات است. لذا اطمینان می‌دهیم که کار شناسایی در این حیث در ابعاد مختلف مورد کنکاش و بررسی قرار گرفته است.
آیا در قالب این طرح یک میزان مشخص پول به حساب خانوارها واریز و هزینه‌کرد آن منوط به تصمیمات خانوار خواهد شد یا اینکه پوشش حمایتی که سابق بر این برای تمام افراد جامعه وجود داشت، برای اقشار ضعیف و کم‌درآمد باقی خواهد ماند؟
عسکری: من تاکید می‌کنم که این کار قطعا با یک هدف اقتصادی و ملی طرح‌ریزی شده است. در حال حاضر بحث بر این است که با هدفمند شدن یارانه‌ها چهار دهک اول که تحت حمایت قرار می‌گیرند قطعا نسبت به سه دهک بعدی تحت پوشش بیشتری خواهند بود. و این پوشش به صورت نقدی است. اما با وجود نقدی بودن، ارتباط بعضی از اقشار مرتبط با نهادهای حمایتی قطع نمی‌شود. ممکن است در چارچوب این طرح بعضی پوششهای دیگر هم در قالب بودجه‌های سالیانه به این اقشار داده شود.
طراحیهای این کار در حال انجام شدن است که تمام این حمایت در قالب 4 دهک اول صرفا نقدی باشد و یا اینکه می‌تواند برای گروههایی که آسیب‌پذیرند شکل دیگری هم داشته باشد. فعلا فرض بر این است که حمایتها نقدی خواهد بود اما این گروهها فعلا تحت پوشش آن نهادها هستند و هرگونه صدمه اجتماعی احتمالی به این اقشار توسط نهادهای حمایتی پوشش داده خواهد شد.
برای حمایت از برخی خانواده‌های موجود در دهکهای پایین درآمدی که تحت پوشش نهادهای حمایتی نیستند ولی با اجرای طرح تحولات اقتصادی و هدفمند کردن یارانه‌ها، اقتصاد شکننده‌ای پیدا خواهند کرد چه تدابیری اندیشیده شده است؟
عسکری: فرض بر این است که به اندازه‌ای که خانوارها تحت تاثیر این طرح قرار می‌گیرند تحت حمایت قرار گیرند. بدین معنی که با آزادسازی قیمت انرژی و برخی کالاهای اساسی، با توجه به انعکاسی که در بحث دهکهای درآمدی داشتیم، فرض بر این است که معادل آن افزایشهایی که به تبع این طرح به خانوارها منعکس می‌شود در قالب این طرح قابل جبران است. حال ممکن است در مراحل بعدی و با اجرای طرح میزان این حمایتها کم و زیاد شود. الان هیچ کس نمی‌تواند با صددرصد اطمینان میزان تحت تاثیرپذیری خانوارها و نیز حمایتی که از آنها خواهد شد را بیان کند. باید با مشاهده بازخوردهای اقتصادی و اجتماعی اجرای طرح، کار را مدیریت کرده و پیش ببریم.
جنابعالی در ابتدای فرمایشات خود از زمینه‌هایی صحبت کردید که باید قبل از اجرای طرح هدفنمند کردن یارانه‌ها فراهم شود و برخی از آنها را تحول در سیستم بانکی، نظام مالیاتی و گمرکات کشور نام بردید. ولی از سوی دیگر دولت اعلام کرده است که طرح اصلی یعنی هدفمند کردن یارانه‌ها از حدود دو یا سه ماه دیگر اجرایی خواهد شد و مرکز آمار نیز مقدمات انجام این کار را ایجاد کرده است. آیا در این مدت دو سه ماهه زمنیه‌های مذکور و بسترهای مناسب برای اجرای تحولات اقتصادی در بخش یارانه‌ها فراهم خواهد شد؟
عسکری: کاری که مرکز آمار ایران انجام می‌دهد مثل یک سرشماری یک ماه طول می‌کشد. از نیمه دوم تیرماه شروع می‌شود و تا نیمه دوم مرداد به اتمام خواهد رسید. تا آخر شهریور هم نتایج آن مشخص خواهد شد و دولت دو ماه فرصت دارد که آنالیز، چک و کنترل نتایج را انجام دهد. این سرشماری سراسری یک کار جدی است و تمام برنامه‌ریزیهای آن انجام شده، فرمهای آن چاپ شده و آمادگیهای لازم به طور کامل ایجاد شده است.
در مورد سایر بسترها نیز بسیاری از کارها شروع شده و بخشی از اصلاحات بانکها در حال اجرایی شدن است. در مورد مالیاتها نیز قسمتی از کار شروع شده و بخش دیگر آن در این زمانبندی در حال اجرا است. برای هر کدام از این بسته‌ها برنامه‌های مشخصی دیده شده و ممکن است بحث مالیاتها 4 یا 5 برنامه داشته باشد که یکی دو برنامه در حال اجراست. بخشی از برنامه‌های بانکها نیز در حال انجام است و بخش دیگر در حال آغاز، در مورد گمرک نیز همین طور است.
این بخشهایی که قرار است شروع شود آیا تا پایان شهریور به نقطه مطلوب و مورد نظر دولت خواهد رسید؟
عسکری: آن بخشی که برای اجرای طرح نیاز است تا آن زمان با توجه به برنامه‌ریزیهای انجام شده انجام خواهد شد اما بخشی از اجزا و برنامه‌های این طرح همزمان با اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها دنبال می‌شود که این بخشها بتوانند به هم لینک شده و یکدیگر را پشتیبانی کنند. شروع هدفمند کردن یارانه‌ها از نیمه دوم امسال است ولی این برنامه یک برنامه چند ساله است و در طول زمان باید با مشاهده و تجزیه و تحلیلهای بازخوردهای آن کاملتر شود.
آیا دولت پیش‌بینی کرده است که در صورت عدم توفیق برای ادامه کار در دوره آتی تکلیف این طرح چه خواهد شد؟
عسکری: بحث هدفمند کردن یارانه‌ها بیش از 20 سال است که مورد تاکید تمام صاحبنظران و سیاستگذاران اقتصادی کشور بوده است و البته حساسیتهای لازم خودش را می‌طلبد. اراده دولت نهم است که این کار را اجرایی کند و به طور قطع سایر قوا نیز حمایتهای لازم را از این طرح خواهند داشت چرا که این مسئله همواره یکی از آرزوهای کشور بوده است. هر دولتی که بخواهد این کار را انجام دهد باید بالاخره باید در یک مقطعی از عمر دولت دست به انجام آن بزند. حال این دولت تصمیم به عملیاتی کردن این طرح گرفته است و امیدواریم که همه آحاد جامعه پشتیبان این کار باشند و یقینا اقشاری هم که تحت تاثیر این طرح قرار می‌گیرند به لحاظ نوع ساختار حمایتی که در این طرح پیش‌بینی شده، قطعا از آن حمایت خواهند کرد. چون بحث عدالت برای مردم بسیار مهم است. اطمینان دارم اگر قرار باشد یارانه‌ها به صورت عادلانه در جامعه توزیع شود، این طرح شرایط توزیع عادلانه را بیشتر از شرایط فعلی و موجود رعایت خواهد کرد. برآوردهای اولیه نشان می‌دهد که 90 هزار میلیارد تومان یارانه باید بین مردم توزیع شود. در حال حاضر کالاهای اساسی بیش از 6 هزار میلیارد تومان است و وجوه اداره شده نیز که حدود 12 هزار میلیارد تومان به صورت یارانه داده می‌شود که با احتساب یارانه حاملهای انرژی این رقم قریب 90 هزار میلیارد تومان خواهد شد. البته این عدد با تجزیه و تحلیلهای دیگری که خواهیم کرد ممکن است تا حدودی تغییر کند.
ممکن است مبلغی را که در نتیجه هدفمند کردن یارانه‌ها به هر گروه یا هریک از دهکهای درآمدی تعلق خواهد گرفت، بیان کنید؟
عسکری: عدد دقیق را هنوز نمی‌توان گفت. چون کار همچنان در دست بررسی است و هنوز برای تعیین این رقم به اتمام نرسیده است. برای گفتن این عدد به مردم حدود چهارماه وقت داریم.
دولت چه برآوردی از افزایش تورم احتمالی در نتیجه اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها دارد؟
عسکری: به هرحال با آزادسازی برخی قیمتها یک جهش قیمتی خواهیم داشت ولی به لحاظ پرداختهای انتقالی که صورت می‌گیرد، جبران خواهد شد. بدین معنی که این پرداختهای انتقالی در حدی خواهد بود که باعث جبران فشار اقتصادی وارده به گروههای مختلف می‌شود. ولی باید توجه داشت که این کار در اقتصاد چه در بعد تولید و چه در بعد مصرف باعث افزایش کارایی خواهد شد و یقینا در نحوه هزینه‌کرد و تولید در اقتصاد مردم رفتار خودشان را تغییر خواهند داد. بنابراین بخشی از این تورم با پرداختهای انتقالی جبران می‌شود و بخشی نیز توسط خود مردم مدیریت می‌شود البته آن بخشی که پرداختهای انتقالی خواهد بود قطعا سهم بیشتری خواهد داشت.
گروههایی که در طبقات بالای درآمدی هستند واقعا تاثیرپذیری کمی از اجرای این طرح خواهد داشت و برای گروههای پایین که این تغییرات معنی‌دار است، قطعا به واسطه پرداختهای انتقالی جبران کافی صورت خواهد گرفت می‌توانید درصد حدودی افزایش تورم را که بواسطه اجرای این طرح در ماههای آینده رخ خواهد داد، بیان کنید؟
عسکری: درصد دقیقی اعلام نمی‌کنم. چون اقتصاد پویاست و تورم را با شرایط همان روز محاسبه می‌کنیم. تنها می‌توانم بگویم که یک جهش قیمت خواهیم داشت ولی اگر میزان آن را اعلام کنیم انتظارات تورمی در جامعه افزایش پیدا می‌کند در صورتیکه اگر مردم شرایط همان روز را با اقدامات جبرانی که دولت انجام خواهد داد مشاهده کنند، فشار تورمی حالت واقعی‌تری پیدا می‌کند. لذا ضرورتی به بیان این مسئله وجود ندارد.
چگونه است در حالیکه جنابعالی این رقم را مدیریت شده و مهار شده می‌دانید برخی از کارشناسان تورمی را که پس از آغاز تحولات اقتصادی دولت بوجود خواهد آمد، ارقامی بسیار بالا توصیف کرده‌اند؟
عسکری: من رسالت رسانه‌های گروهی را در این می‌بینم که برای این گونه مسائل حداقل تا زمانی که تبعات و ابعاد کار کاملا مشخص نشده است هیچ انتظارات تورمی برای جامعه ایجاد نکنند. دولت در حال دنبال کردن برنامه‌ای است که بر اساس آن قرار است اصلاحاتی در اقتصاد کشور صورت دهد. ابعاد این اصلاحات نیز در حال بررسی و ارزیابی است و متناسب با آن سیاستهای لازم اتخاذ خواهد شد. بنابراین هیچ دلیلی ندارد از الان که قرار است به فاصله سه یا چهار ماه تا عملیاتی شدن این کار باقی مانده است، به جامعه علائمی در خصوص تورم بدهیم که ذهن مردم را تحت تاثیر قرار دهیم.
در حال حاضر کارگروه تدوین طرح تحول اقتصادی هفته‌ای 4 جلسه از صبح تا ظهر در حال کار کردن بر روی ابعاد این کار است و هرروز اجزای کار آنالیز و تکمیل می‌شود. زمینه‌های کار برای دستگاهها فراهم می‌شود و نیازها و مشکلات آنها در کنار الزاماتی که برای اجرایی شدن هر کدام از این بسته‌ها وجود دارد در حال بررسی است. الزامات مدیریتی، سخت افزاری و نرم افزاری به صورت مستمر در حال آنالیز است و هنوز نمی‌توان کار را تمام شده دانست.
دولت در اوایل سال جاری بنا به دلایل متعدد تجربه خوبی را در زمینه توزیع کالا از خود به جای نگذاشت. یک بخش عمده از این دلایل افزایش قیمتهای جهانی بود و در کنار آن می‌توان از خروج برخی کالاها از سبد حمایتی دولت به عنوان دیگر دلایل افزایش قیمت برخی کالاها یاد کرد. البته از سوی دیگر عواملی چون احتکار نیز به بالا رفتن قیمتها دامن زدند. حال برای اجرای طرح تحولات اقتصادی که دولت کاری می‌کند که طبیعتا با حذف یارانه بسیاری از کالاها و بالا رفتن هزینه تولید، شاهد گران شدن این کالاها خواهیم بود، در صورتیکه دولت اقدامات جدی و تمهیدات مناسبی برای شبکه توزیع انجام داده است که اقدامات جبرانی که انجام خواهد داد، کم‌اثر و یا بی‌اثر نشود؟
عسکری: دلایل افزایش قیمتهای ماههای گذشته را مسئولین کشور به کرات توضیح داده‌اند. یک بخش از آن مربوط به افزایش قیمتهای جهانی بود که در بسیاری از کشورهای دنیا رخ داده است. بخش دیگر مربوط به تزریق نقدینگی به اقتصاد است که به دلیل خاصیت اقتصاد کشور ما صورت می‌گیرد و دولت هم از امسال به جد دنبال کنترل نقدینگی است. برخی افزایش قیمتها نیز در اقتصاد طبیعی است. هیچ تولید کننده‌ای نمی‌تواند بگوید هیچ افزایش قیمتی در اقتصاد نخواهیم داشت زمانی که بعضی از اجزای اقتصاد تغییر می‌کند.
اما این نکته را باید مورد توجه قرار داد که آزاد شدن قیمت یک کالا در اقتصاد آنقدر اهمیت ندارد که اگر قیمت یک کالا مثل پودر آزاد شد، تورم در اقتصاد بالا رود. این مبلغ در اقتصاد کشور اصلا وزن خاصی ندارد. حال آنکه یارانه آن کالا به جایی رفته که اثرپذیری آن برای مردم بیشتر و بهتر است. نقش دولت هم همین است که یارانه را در جایی مصرف کند که تاثیر آن برای جامعه حداکثر باشد.
تورم یعنی افزایش مستمر قیمتها در یک بازه زمانی. بنابراین اگر یک جهش قیمت در یک سال اتفاق بیفتد نمی‌توان از آن به عنوان افزایش تورم یاد کرد. اگر این طرح را با توجه به این بحثی که شده و اصلاحی که در قیمتها صورت می‌گیرد و جهشی که در قیمتها رخ می‌دهد، معنی‌دار ندانیم که نمی‌توان به آن تحولات اقتصادی گفت.
ولی بهرحال باید جهش قیمتها را منطقی کرد.
عسکری: بله. دولت تمام سعی خود را خواهد کرد که دامنه این جهش را کم و کنترل کند. همه این بسته باید در کنار هم به این نتیجه منجر شود. باید دانست که هیچ دولتی از تورم سود نمی‌برد و هیچ دولتی علاقمند به افزایش تورم نیست. اگر این اتفاق هم در اقتصاد دارد صورت می‌پذیرد به لحاظ بعضی اصلاحاتی است که در اقتصاد صورت خواهد پذیرفت والا اسم این طرح را اصلاحات اقتصادی نمی‌گذاشتند.
قیمتها یک جهشی خواهد داشت و زمانی که در شرایط طبیعی خود قرار گرفت دیگر در سالهای بعد افزایش قیمتها به صورتیکه الان اتفاق می‌افتد نخواهد بود. زمانی که در اقتصاد قیمتها در حالت تعادلی نیست، در هر جبهه‌ای از اقتصاد یک شوک وارد شود جبهه‌های دیگر را به سرعت تحت تاثیر قرار می‌دهد و آنها به لحاظ شرایط عدم تعادلی که در برخی بازارها وجود دارد، سریع اثرات آن شوک را به بازارهای دیگر منتقل می‌کنند. بنابراین وقتی شرایط قیمتها شرایط طبیعی و واقعی خودش باشد اثرپذیری بازارها از همدیگر به صورت فعلی نخواهد بود و شوکهای قیمت در شرایط واقعی‌تر راحتتر کنترل می‌شوند.
به همین خاطر است که انتظار دولت از رسانه‌ها این است که اطلاع‌رسانی دقیقی از این مسئله شود و برخی جنبه‌هایی که ابعاد آن قابل طرح برای جامعه به صورت مشخص نیست، بزرگنمایی نشود. همه آحاد جامعه اعم از صاحبنظران اقتصادی و سایر مردم بر این مطلب اتفاق نظر دارند که شیوه فعلی توزیع یارانه‌ها مبتنی بر عدالت نیست و باید با روشهایی مناسب اصلاح شود. در این اتفاق نیز بخشی از منابعی که جمع‌آوری می‌شود بازتوزیع خواهد شد و تمام سعی دولت بر گسترش عدالت بنا نهاده شده و برنامه‌ریزیهای لازم برای اجرای هرچه بهتر کار در حال انجام است.
با تشکر از جنابعالی که وقت خود را در اختیار ما قرار دادید، امیدواریم دولت در اجرای طرح بزرگ تحول اقتصادی که همه اقتصاددانان بر اجرای صحیح آن تاکید دارند موفق باشد.
علی عسکری مشاور برقعی معاون برنامه ریزی رئیس جمهوری در گفت‌وگو با فارس ضمن تشریح ابعاد طرح تحول اقتصادی، با بیان اینکه یکی از مهمترین اقداماتی که در این قالب انجام خواهد شد، بحث هدفمند کردن و نقدی کردن یارانه‌ها است، اظهار داشت: در قالب این طرح حدود 90 هزار میلیارد تومان یارانه از کالاها برداشته شده و با شیوه‌هایی مناسب بین مردم بازتوزیع خواهد شد.
وی تفاوت این طرح را باطرحهای مشابه قبلی که در دولتهای گذشته مطرح شده بود، بازتوزیع درآمدها عنوان کرد و گفت: مسلما در نتیجه اصلاحات اقتصادی و حذف یارانه‌ها یک جهش قیمتی در اقتصاد رخ خواهد داد که البته نمی‌توان از آن به عنوان تورم یاد کرد. ولی مردم باید مطمئن باشند که به واسطه پرداختهای انتقالی که از سوی دولت انجام خواهد شد، جبرانهای لازم برای آنها صورت می‌گیرد.
عضو کارگروه تدوین طرح تحولات اقتصادی البته از بیان رقم دقیقی از میزان پرداختهای انتقالی به مردم خودداری کرد و اعلام آن را به زمان اتمام بررسی‌ها و آنالیزهایی که در حال انجام است موکول کرد.
وی همچنین یکی دیگر از اتفاقات مهمی که در نتیجه هدفمند کردن یارانه‌ها رخ خواهد داد را افزایش کارایی در تولید و مصرف دانست.
مشروح این گفت‌وگو را در ذیل می‌خوانید:
یکی از مباحث مهم در طرح تحول اقتصادی، بحث نقدی کردن و هدفمند کردن یارانه‌هاست. مسلماً از سالها پیش چنین ایده‌هایی وجود داشته و کارشناسان برای اجرای عدالت در پرداخت یارانه‌ها تأکید داشته‌اند.
در این شرایط سؤالهایی از قبیل اینکه نحوه توزیع این وجوه چگونه خواهد بود و آیا در پرداختهایی که صورت می‌گیرد دهکهای مختلف درآمدی و میزان استفاده از آنها از کالاهای مختلف مورد توجه قرار گرفته است یا خیر؟
عسکری: سؤالاتی که جنابعالی مطرح کردید جزو سؤالاتی است که از جلسات اول این طرح در کمیته‌های کاری مطرح بود و یکی از دغدغه‌های جدی دست اندرکاران بود.
طرحی که به عنوان اصلاحات اقتصادی مطرح شده یک بخش آن بحث هدفمند کردن یارانه‌هاست که در دو بخش حاملهای انرژی اعم از فرآورده‌های نفتی به اضافه برق است و بخش دیگر این کار مربطو به سایر بسته‌های مطرح در طرح اصلاحات اقتصادی است که اگر جهت‌گیری اصلی و اولیه این طرح بحث هدفمند کردن یارانه‌ها باشد، در صورت پشتیبانی نشدن توسط سایر بسته‌ها، نتیجه مطلوب حاصل نخواهد شد.
این طرح به عنوان چند بسته اصلی و مکمل در کنار هم قرار گرفته است بحث هدفمند کردن یارانه‌ها نیز بحث جدیدی نیست. در برنامه‌های دوم، سوم و چهارم توسعه جزو نیات دولتها بوده که این کار را شروع کرده و به نتیجه برسانند ولی عملاً اتفاق جدیدی در آن نیفتاده است. شاید در آن زمان بیشتر بحث هدفمند کردن یارانه‌ها در کالاهای اساسی در قالب کالا برگها بوده ولی الآن بحث حاملهای انرژی و کالاهای اساسی و سایر نهادهایی که به عنوان یارانه در اختیار جامعه قرار می‌گیرد است و یک نگاه همه جانبه در مورد آن وجود دارد. اصلا بحث حذف کردن یارانه مطرح نیست. تأکید می‌کنم که این طرح بحث این است که این یارانه را چگونه می‌توان در اقتصاد توزیع کرد که کارایی لازم را در اقتصاد تحصیل کنیم و به طور همزمان عدالت را در جامعه جاری ساخت به نحوی که عاملین اقتصاد بدانند که با اجرای این طرح کارایی مصرف و تولید آنها بالا خواهد رفت.
بنابراین بحث هدفمند کردن یارانه‌ها با بسته‌های مکمل آن که شامل اصلاحات سیستم بانکی، مالیاتها _ بواسطه اینکه ممکن است پایه‌های مالیاتی و درصد مالیات بر حقوق و دستمزد تغییر کند _، گمرکات _ به لحاظ اینکه بسیاری از کالاها از مسیر گمرکات می‌آید و به لحاظ تعدیل حمایتهایی که دولت می‌کند ممکن است تعرفه‌ها تغییر کند، بحث قاچاق نیز با افزایش کنترلها جدی‌تر گرفته شود _، بحث شبکه توزیع _ با این شبکه توزیع بین تولید کننده و مصرف کننده فاصله زیادی است و باید برای کارآمدی این شبکه کار جدی صورت گیرد _، از همه مهمتر میزان بهره‌وری در اقتصاد است که شاید در اقتصاد کشور ما کمتر به این موضوع پرداخته شده است.
خیلی از کشورهای توسعه‌یافته بیشتر رشد اقتصادی خود را در دهه‌های اخیر از محل افزایش بهره‌وری تحصیل کرده‌اند و با بهره‌برداری درست از سرمایه‌های فیزیکی موجود توانسته‌اند رشد اقتصادی بالاتری را تجربه کنند به نحوی که می‌توان گفت بیش از 50 درصد از رشد اقتصادی این کشورها از محل بهره‌وری حاصل شده است.
در این طرح نیز به شاخص بهره‌وری توجه جدی شده است و باید به این شاخص به عنوان یک شاه‌کلید در تمام اجزاء اقتصاد مورد توجه قرار گیرد.
در بحث هدفمند کردن یارانه‌ها شیوه‌های مختلفی برای توزیع کالاها مطرح و بر لزوم تجدید نظر در مورد شیوه فعلی تاکید شد. یکی از شیوه‌های مورد توافق شیوه نقدی کردن است و البته در این شیوه گروههای ذینفع به طبقات مختلف تقسیم خواهند شد. در ده دهک درآمدی جامعه با پیش فرض فعلی این دهکها به سه خوشه تقسیم می‌شوند.
4 دهک اول در خوشه اول، 3 دهک دوم در خوشه دوم و 3 دهک آخر در خوشه سوم و البته گروه آخر ممکن است کمتر از یارانه‌ها برخوردار شوند ولی گروههای اول و دوم، گروههای هدف این طرح هستند و به میزان بیشتری از یارانه‌ها برخوردار خواهند شد.
در شروع طرح همه دهکها تحت پوشش قرار خواهند گرفت ولی میزان پوشش یک مقدار متفاوت است. در فرایندهای بعدی که شناسایی خانوارها و افراد تکمیل شود و ممکن است تا دو یا سه سال طول بکشد تعادلها به سمت طبیعی برمی‌گردد و گروههای آسیب‌پذیر به نسبت گروههای ثروتمند از پوشش حمایتی بیشتری برخوردار می‌شوند. البته در مرحله اول هم این تفاوت در بین سه خوشه وجود خواهد داشت ولی دامنه آن خیلی وسیع نیست چون قصد داریم همه گروههای جامعه را وارد این خوشه‌ها کرده و شرایط خانوارها را در یک آنالیز کلی در کشور شناسایی کنیم.
در همین راستا یک طرح شناسایی اقتصادی خانوارها با همکاری مرکز آمار ایران در کارگروه تصویب شده و از اواسط تیرماه مرکز آمار کار میدانی خود را آغاز خواهد کرد و امیدواریم با همکاری خانوارها امکان شناسایی پایه‌ای برای دولت فراهم شود. البته اطلاعات تکمیلی‌تری هم از طریق سایر پایگاههای اطلاعاتی در دسترس دولت قرار گرفته که اطلاعات ارائه شده توسط خانوارها با آن کنترل شده و طبقه‌بندی خانواده‌ها در مرحله اول با اطمینان بیشتری انجام خواهد شد.
البته کار هنوز ادامه دارد و از الان در حال ورود به مرحله جدی کار و اجزاء آن هستیم. قالبهای کلی مشخص شده و چارچوب بخشی از اجزاء مشخص شده است. در حال حاضر در حال برآورد فعالیتهای خرد هستیم تا در ماههای باقیمانده طراحی تمام اجزاء صورت گیرد. کارگروه هفته‌ای چهارروز و با جلساتی حدود 4 ساعت به صورت فشرده در حال تدوین این فعالیتها است.
شما فرمودید شاید در دو سال اول تفاوت محسوسی بین سه گروه نباشد. آیا برآورد خاصی از سهم آن کالاهایی که یارانه آنها حذف می‌شود در سبد مصرفی هریک از این گروهها دارید؟ چرا که ممکن است توزیع یارانه‌ها نسبتا برابر باشد ولی هزینه‌هایی که هریک از این گروهها متحمل می‌شوند پس از اجرای طرح تحول احتمالا متفاوت خواهد بود.
عسکری: شاید کار وسیعی که در این طرح انجام شد به خصوص در بحث هدفمند کردن یارانه‌ها و تعیین ابعاد این کار بود. همین طرح هدفمند کردن یارانه‌ها اطلاعات پشتیبانی که جمعبندی شد و در کارگروه بحث و در ستاد نهایی شد بیش از 700 اسلاید است که اطلاعات وسیعی در دامنه‌های مختلف، گروههای درآمدی مختلف و کالاهای مختلف بر اساس مقیاسهای سالانه و ماهانه اطلاعات جزء به جزء مورد بررسی قرار گرفت. همچنین سهم خانوارها و دهکهای مختلف از هزینه‌ها به چه وضعی است به این معنی که در دهکهای پایین فشارها بر کدام کالاها و در دهکهای بالا بر کدام کالاها است به ریز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و همین اطلاعات پشتیبانی غنی فراهم کرد که امکان دنبال کردن جدی‌تر کار را بوجود آورد.
بنابراین یک کار وسیع در خصوص جمع‌آوری و جمعبندی اطلاعات صورت گرفت و نتیجه کاری که تا این لحظه بدست آمده نتیجه همین اقدامات است. لذا اطمینان می‌دهیم که کار شناسایی در این حیث در ابعاد مختلف مورد کنکاش و بررسی قرار گرفته است.
آیا در قالب این طرح یک میزان مشخص پول به حساب خانوارها واریز و هزینه‌کرد آن منوط به تصمیمات خانوار خواهد شد یا اینکه پوشش حمایتی که سابق بر این برای تمام افراد جامعه وجود داشت، برای اقشار ضعیف و کم‌درآمد باقی خواهد ماند؟
عسکری: من تاکید می‌کنم که این کار قطعا با یک هدف اقتصادی و ملی طرح‌ریزی شده است. در حال حاضر بحث بر این است که با هدفمند شدن یارانه‌ها چهار دهک اول که تحت حمایت قرار می‌گیرند قطعا نسبت به سه دهک بعدی تحت پوشش بیشتری خواهند بود. و این پوشش به صورت نقدی است. اما با وجود نقدی بودن، ارتباط بعضی از اقشار مرتبط با نهادهای حمایتی قطع نمی‌شود. ممکن است در چارچوب این طرح بعضی پوششهای دیگر هم در قالب بودجه‌های سالیانه به این اقشار داده شود.
طراحیهای این کار در حال انجام شدن است که تمام این حمایت در قالب 4 دهک اول صرفا نقدی باشد و یا اینکه می‌تواند برای گروههایی که آسیب‌پذیرند شکل دیگری هم داشته باشد. فعلا فرض بر این است که حمایتها نقدی خواهد بود اما این گروهها فعلا تحت پوشش آن نهادها هستند و هرگونه صدمه اجتماعی احتمالی به این اقشار توسط نهادهای حمایتی پوشش داده خواهد شد.
برای حمایت از برخی خانواده‌های موجود در دهکهای پایین درآمدی که تحت پوشش نهادهای حمایتی نیستند ولی با اجرای طرح تحولات اقتصادی و هدفمند کردن یارانه‌ها، اقتصاد شکننده‌ای پیدا خواهند کرد چه تدابیری اندیشیده شده است؟
عسکری: فرض بر این است که به اندازه‌ای که خانوارها تحت تاثیر این طرح قرار می‌گیرند تحت حمایت قرار گیرند. بدین معنی که با آزادسازی قیمت انرژی و برخی کالاهای اساسی، با توجه به انعکاسی که در بحث دهکهای درآمدی داشتیم، فرض بر این است که معادل آن افزایشهایی که به تبع این طرح به خانوارها منعکس می‌شود در قالب این طرح قابل جبران است. حال ممکن است در مراحل بعدی و با اجرای طرح میزان این حمایتها کم و زیاد شود. الان هیچ کس نمی‌تواند با صددرصد اطمینان میزان تحت تاثیرپذیری خانوارها و نیز حمایتی که از آنها خواهد شد را بیان کند. باید با مشاهده بازخوردهای اقتصادی و اجتماعی اجرای طرح، کار را مدیریت کرده و پیش ببریم.
جنابعالی در ابتدای فرمایشات خود از زمینه‌هایی صحبت کردید که باید قبل از اجرای طرح هدفنمند کردن یارانه‌ها فراهم شود و برخی از آنها را تحول در سیستم بانکی، نظام مالیاتی و گمرکات کشور نام بردید. ولی از سوی دیگر دولت اعلام کرده است که طرح اصلی یعنی هدفمند کردن یارانه‌ها از حدود دو یا سه ماه دیگر اجرایی خواهد شد و مرکز آمار نیز مقدمات انجام این کار را ایجاد کرده است. آیا در این مدت دو سه ماهه زمنیه‌های مذکور و بسترهای مناسب برای اجرای تحولات اقتصادی در بخش یارانه‌ها فراهم خواهد شد؟
عسکری: کاری که مرکز آمار ایران انجام می‌دهد مثل یک سرشماری یک ماه طول می‌کشد. از نیمه دوم تیرماه شروع می‌شود و تا نیمه دوم مرداد به اتمام خواهد رسید. تا آخر شهریور هم نتایج آن مشخص خواهد شد و دولت دو ماه فرصت دارد که آنالیز، چک و کنترل نتایج را انجام دهد. این سرشماری سراسری یک کار جدی است و تمام برنامه‌ریزیهای آن انجام شده، فرمهای آن چاپ شده و آمادگیهای لازم به طور کامل ایجاد شده است.
در مورد سایر بسترها نیز بسیاری از کارها شروع شده و بخشی از اصلاحات بانکها در حال اجرایی شدن است. در مورد مالیاتها نیز قسمتی از کار شروع شده و بخش دیگر آن در این زمانبندی در حال اجرا است. برای هر کدام از این بسته‌ها برنامه‌های مشخصی دیده شده و ممکن است بحث مالیاتها 4 یا 5 برنامه داشته باشد که یکی دو برنامه در حال اجراست. بخشی از برنامه‌های بانکها نیز در حال انجام است و بخش دیگر در حال آغاز، در مورد گمرک نیز همین طور است.
این بخشهایی که قرار است شروع شود آیا تا پایان شهریور به نقطه مطلوب و مورد نظر دولت خواهد رسید؟
عسکری: آن بخشی که برای اجرای طرح نیاز است تا آن زمان با توجه به برنامه‌ریزیهای انجام شده انجام خواهد شد اما بخشی از اجزا و برنامه‌های این طرح همزمان با اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها دنبال می‌شود که این بخشها بتوانند به هم لینک شده و یکدیگر را پشتیبانی کنند. شروع هدفمند کردن یارانه‌ها از نیمه دوم امسال است ولی این برنامه یک برنامه چند ساله است و در طول زمان باید با مشاهده و تجزیه و تحلیلهای بازخوردهای آن کاملتر شود.
آیا دولت پیش‌بینی کرده است که در صورت عدم توفیق برای ادامه کار در دوره آتی تکلیف این طرح چه خواهد شد؟
عسکری: بحث هدفمند کردن یارانه‌ها بیش از 20 سال است که مورد تاکید تمام صاحبنظران و سیاستگذاران اقتصادی کشور بوده است و البته حساسیتهای لازم خودش را می‌طلبد. اراده دولت نهم است که این کار را اجرایی کند و به طور قطع سایر قوا نیز حمایتهای لازم را از این طرح خواهند داشت چرا که این مسئله همواره یکی از آرزوهای کشور بوده است. هر دولتی که بخواهد این کار را انجام دهد باید بالاخره باید در یک مقطعی از عمر دولت دست به انجام آن بزند. حال این دولت تصمیم به عملیاتی کردن این طرح گرفته است و امیدواریم که همه آحاد جامعه پشتیبان این کار باشند و یقینا اقشاری هم که تحت تاثیر این طرح قرار می‌گیرند به لحاظ نوع ساختار حمایتی که در این طرح پیش‌بینی شده، قطعا از آن حمایت خواهند کرد. چون بحث عدالت برای مردم بسیار مهم است. اطمینان دارم اگر قرار باشد یارانه‌ها به صورت عادلانه در جامعه توزیع شود، این طرح شرایط توزیع عادلانه را بیشتر از شرایط فعلی و موجود رعایت خواهد کرد. برآوردهای اولیه نشان می‌دهد که 90 هزار میلیارد تومان یارانه باید بین مردم توزیع شود. در حال حاضر کالاهای اساسی بیش از 6 هزار میلیارد تومان است و وجوه اداره شده نیز که حدود 12 هزار میلیارد تومان به صورت یارانه داده می‌شود که با احتساب یارانه حاملهای انرژی این رقم قریب 90 هزار میلیارد تومان خواهد شد. البته این عدد با تجزیه و تحلیلهای دیگری که خواهیم کرد ممکن است تا حدودی تغییر کند.
ممکن است مبلغی را که در نتیجه هدفمند کردن یارانه‌ها به هر گروه یا هریک از دهکهای درآمدی تعلق خواهد گرفت، بیان کنید؟
عسکری: عدد دقیق را هنوز نمی‌توان گفت. چون کار همچنان در دست بررسی است و هنوز برای تعیین این رقم به اتمام نرسیده است. برای گفتن این عدد به مردم حدود چهارماه وقت داریم.
دولت چه برآوردی از افزایش تورم احتمالی در نتیجه اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها دارد؟
عسکری: به هرحال با آزادسازی برخی قیمتها یک جهش قیمتی خواهیم داشت ولی به لحاظ پرداختهای انتقالی که صورت می‌گیرد، جبران خواهد شد. بدین معنی که این پرداختهای انتقالی در حدی خواهد بود که باعث جبران فشار اقتصادی وارده به گروههای مختلف می‌شود. ولی باید توجه داشت که این کار در اقتصاد چه در بعد تولید و چه در بعد مصرف باعث افزایش کارایی خواهد شد و یقینا در نحوه هزینه‌کرد و تولید در اقتصاد مردم رفتار خودشان را تغییر خواهند داد. بنابراین بخشی از این تورم با پرداختهای انتقالی جبران می‌شود و بخشی نیز توسط خود مردم مدیریت می‌شود البته آن بخشی که پرداختهای انتقالی خواهد بود قطعا سهم بیشتری خواهد داشت.
گروههایی که در طبقات بالای درآمدی هستند واقعا تاثیرپذیری کمی از اجرای این طرح خواهد داشت و برای گروههای پایین که این تغییرات معنی‌دار است، قطعا به واسطه پرداختهای انتقالی جبران کافی صورت خواهد گرفت می‌توانید درصد حدودی افزایش تورم را که بواسطه اجرای این طرح در ماههای آینده رخ خواهد داد، بیان کنید؟
عسکری: درصد دقیقی اعلام نمی‌کنم. چون اقتصاد پویاست و تورم را با شرایط همان روز محاسبه می‌کنیم. تنها می‌توانم بگویم که یک جهش قیمت خواهیم داشت ولی اگر میزان آن را اعلام کنیم انتظارات تورمی در جامعه افزایش پیدا می‌کند در صورتیکه اگر مردم شرایط همان روز را با اقدامات جبرانی که دولت انجام خواهد داد مشاهده کنند، فشار تورمی حالت واقعی‌تری پیدا می‌کند. لذا ضرورتی به بیان این مسئله وجود ندارد.
چگونه است در حالیکه جنابعالی این رقم را مدیریت شده و مهار شده می‌دانید برخی از کارشناسان تورمی را که پس از آغاز تحولات اقتصادی دولت بوجود خواهد آمد، ارقامی بسیار بالا توصیف کرده‌اند؟
عسکری: من رسالت رسانه‌های گروهی را در این می‌بینم که برای این گونه مسائل حداقل تا زمانی که تبعات و ابعاد کار کاملا مشخص نشده است هیچ انتظارات تورمی برای جامعه ایجاد نکنند. دولت در حال دنبال کردن برنامه‌ای است که بر اساس آن قرار است اصلاحاتی در اقتصاد کشور صورت دهد. ابعاد این اصلاحات نیز در حال بررسی و ارزیابی است و متناسب با آن سیاستهای لازم اتخاذ خواهد شد. بنابراین هیچ دلیلی ندارد از الان که قرار است به فاصله سه یا چهار ماه تا عملیاتی شدن این کار باقی مانده است، به جامعه علائمی در خصوص تورم بدهیم که ذهن مردم را تحت تاثیر قرار دهیم.
در حال حاضر کارگروه تدوین طرح تحول اقتصادی هفته‌ای 4 جلسه از صبح تا ظهر در حال کار کردن بر روی ابعاد این کار است و هرروز اجزای کار آنالیز و تکمیل می‌شود. زمینه‌های کار برای دستگاهها فراهم می‌شود و نیازها و مشکلات آنها در کنار الزاماتی که برای اجرایی شدن هر کدام از این بسته‌ها وجود دارد در حال بررسی است. الزامات مدیریتی، سخت افزاری و نرم افزاری به صورت مستمر در حال آنالیز است و هنوز نمی‌توان کار را تمام شده دانست.
دولت در اوایل سال جاری بنا به دلایل متعدد تجربه خوبی را در زمینه توزیع کالا از خود به جای نگذاشت. یک بخش عمده از این دلایل افزایش قیمتهای جهانی بود و در کنار آن می‌توان از خروج برخی کالاها از سبد حمایتی دولت به عنوان دیگر دلایل افزایش قیمت برخی کالاها یاد کرد. البته از سوی دیگر عواملی چون احتکار نیز به بالا رفتن قیمتها دامن زدند. حال برای اجرای طرح تحولات اقتصادی که دولت کاری می‌کند که طبیعتا با حذف یارانه بسیاری از کالاها و بالا رفتن هزینه تولید، شاهد گران شدن این کالاها خواهیم بود، در صورتیکه دولت اقدامات جدی و تمهیدات مناسبی برای شبکه توزیع انجام داده است که اقدامات جبرانی که انجام خواهد داد، کم‌اثر و یا بی‌اثر نشود؟
عسکری: دلایل افزایش قیمتهای ماههای گذشته را مسئولین کشور به کرات توضیح داده‌اند. یک بخش از آن مربوط به افزایش قیمتهای جهانی بود که در بسیاری از کشورهای دنیا رخ داده است. بخش دیگر مربوط به تزریق نقدینگی به اقتصاد است که به دلیل خاصیت اقتصاد کشور ما صورت می‌گیرد و دولت هم از امسال به جد دنبال کنترل نقدینگی است. برخی افزایش قیمتها نیز در اقتصاد طبیعی است. هیچ تولید کننده‌ای نمی‌تواند بگوید هیچ افزایش قیمتی در اقتصاد نخواهیم داشت زمانی که بعضی از اجزای اقتصاد تغییر می‌کند.
اما این نکته را باید مورد توجه قرار داد که آزاد شدن قیمت یک کالا در اقتصاد آنقدر اهمیت ندارد که اگر قیمت یک کالا مثل پودر آزاد شد، تورم در اقتصاد بالا رود. این مبلغ در اقتصاد کشور اصلا وزن خاصی ندارد. حال آنکه یارانه آن کالا به جایی رفته که اثرپذیری آن برای مردم بیشتر و بهتر است. نقش دولت هم همین است که یارانه را در جایی مصرف کند که تاثیر آن برای جامعه حداکثر باشد.
تورم یعنی افزایش مستمر قیمتها در یک بازه زمانی. بنابراین اگر یک جهش قیمت در یک سال اتفاق بیفتد نمی‌توان از آن به عنوان افزایش تورم یاد کرد. اگر این طرح را با توجه به این بحثی که شده و اصلاحی که در قیمتها صورت می‌گیرد و جهشی که در قیمتها رخ می‌دهد، معنی‌دار ندانیم که نمی‌توان به آن تحولات اقتصادی گفت.
ولی بهرحال باید جهش قیمتها را منطقی کرد.
عسکری: بله. دولت تمام سعی خود را خواهد کرد که دامنه این جهش را کم و کنترل کند. همه این بسته باید در کنار هم به این نتیجه منجر شود. باید دانست که هیچ دولتی از تورم سود نمی‌برد و هیچ دولتی علاقمند به افزایش تورم نیست. اگر این اتفاق هم در اقتصاد دارد صورت می‌پذیرد به لحاظ بعضی اصلاحاتی است که در اقتصاد صورت خواهد پذیرفت والا اسم این طرح را اصلاحات اقتصادی نمی‌گذاشتند.
قیمتها یک جهشی خواهد داشت و زمانی که در شرایط طبیعی خود قرار گرفت دیگر در سالهای بعد افزایش قیمتها به صورتیکه الان اتفاق می‌افتد نخواهد بود. زمانی که در اقتصاد قیمتها در حالت تعادلی نیست، در هر جبهه‌ای از اقتصاد یک شوک وارد شود جبهه‌های دیگر را به سرعت تحت تاثیر قرار می‌دهد و آنها به لحاظ شرایط عدم تعادلی که در برخی بازارها وجود دارد، سریع اثرات آن شوک را به بازارهای دیگر منتقل می‌کنند. بنابراین وقتی شرایط قیمتها شرایط طبیعی و واقعی خودش باشد اثرپذیری بازارها از همدیگر به صورت فعلی نخواهد بود و شوکهای قیمت در شرایط واقعی‌تر راحتتر کنترل می‌شوند.
به همین خاطر است که انتظار دولت از رسانه‌ها این است که اطلاع‌رسانی دقیقی از این مسئله شود و برخی جنبه‌هایی که ابعاد آن قابل طرح برای جامعه به صورت مشخص نیست، بزرگنمایی نشود. همه آحاد جامعه اعم از صاحبنظران اقتصادی و سایر مردم بر این مطلب اتفاق نظر دارند که شیوه فعلی توزیع یارانه‌ها مبتنی بر عدالت نیست و باید با روشهایی مناسب اصلاح شود. در این اتفاق نیز بخشی از منابعی که جمع‌آوری می‌شود بازتوزیع خواهد شد و تمام سعی دولت بر گسترش عدالت بنا نهاده شده و برنامه‌ریزیهای لازم برای اجرای هرچه بهتر کار در حال انجام است.
با تشکر از جنابعالی که وقت خود را در اختیار ما قرار دادید، امیدواریم دولت در اجرای طرح بزرگ تحول اقتصادی که همه اقتصاددانان بر اجرای صحیح آن تاکید دارند موفق باشد.
محمدرضا زارع، ::: چهارشنبه 87/4/12::: ساعت 2:57 صبح
نظرات دیگران: نظر
لیست کل یادداشت های این وبلاگ
حل ناکامیهای المپیک با خیابانی؟!
برقراری رابطه با آمریکا(زمان مناسب برقراری رابطه با آمریکا )؟
عبدالله شهبازی ،حمله افراد مسلح به عبدالله شهبازی
شاهزادگان عرب، صحنه گردان قیمت نفت
فولکس واگن اسکانیا را میخرد
توضیح مدیر جلب شده اعتمادملی ازعربستان
سفیر آمریکا عملیات علیه ایران را تکذیب کرد
درآمد بسیار هنگفت مخابرات از اپراتور اول و دوم
مایکروسافت فروش xp را متوقف کرد
انگیزه شیطانی
بازار سیمان در داخل بازار سالمی نیست
پارس سفارشی جدید بزودی روانه بازار می شود
استقبال ژاپنیها برای سرمایه گذاری در بازار سرمایه ایران
آخرین تغییرات تعرفه های خدمات همراه اول
اعدام برای صاحبان وبلاگها و سایتهای پورن
[همه عناوین(480)][عناوین آرشیوشده]
برقراری رابطه با آمریکا(زمان مناسب برقراری رابطه با آمریکا )؟
عبدالله شهبازی ،حمله افراد مسلح به عبدالله شهبازی
شاهزادگان عرب، صحنه گردان قیمت نفت
فولکس واگن اسکانیا را میخرد
توضیح مدیر جلب شده اعتمادملی ازعربستان
سفیر آمریکا عملیات علیه ایران را تکذیب کرد
درآمد بسیار هنگفت مخابرات از اپراتور اول و دوم
مایکروسافت فروش xp را متوقف کرد
انگیزه شیطانی
بازار سیمان در داخل بازار سالمی نیست
پارس سفارشی جدید بزودی روانه بازار می شود
استقبال ژاپنیها برای سرمایه گذاری در بازار سرمایه ایران
آخرین تغییرات تعرفه های خدمات همراه اول
اعدام برای صاحبان وبلاگها و سایتهای پورن
[همه عناوین(480)][عناوین آرشیوشده]
